Na przełomie XIX i XX wieku Elbląg stał się w Prusach Zachodnich drugim, po Gdańsku, ośrodkiem prasowym. Elbląg miał wówczas charakter stabilnego i silnego ośrodka wydawniczego. Dziennik „Elbinger Zeitung” miał dobrze zorganizowany system informacyjny, który przynosił dość obfite informacje z życia polityczno-społecznego Niemiec, prowincji wschodniopruskiej i miasta.

W XIX w. Elbląska Biblioteka Miejska posiadała już 18 tysięcy woluminów. Jej księgozbiór systematycznie się wzbogacał. Cennym nabytkiem była „księga elbląska”, którą przekazał bibliotece w 1869 roku Ferdynand Neumann elbląski aptekarz, ale jednocześnie pasjonat historii regionalnej. Rękopis ten z początku XIV w. był „najstarszym zwodem prawa polskiego”, służył sędziemu krzyżackiemu do sądzenia podległej mu ludności. Prawo polskie było prawem zwyczajowym, dlatego znalezienie jego zapisu było wyjątkowo cenne. Rękopis ten był również nazywany „księgą elbląską”. Niestety jego losy po 1945 roku pozostają nieznane.

Robert Dorr (1835-1919)– nauczyciel matematyki, wieloletni przewodniczący Elbląskiego Towarzystwa Starożytności i dyrektor Elbląskiego Muzeum Miejskiego, prekursor archeologii w Elblągu oraz wykładowca w tutejszym Miejskim Gimnazjum Realnym. Urodził się 4 września 1835 roku w Kmiecinie koło Nowego Dworu Gdańskiego. Jako dziecko uczęszczał do wiejskiej szkoły w rodzinnej miejscowości, a następnie do szkoły miejskiej w Nowym Dworze Gdańskim. Edukację kontynuował w wyższej szkole miejskiej w Elblągu, a następnie (wbrew swemu ojcu, którego życzeniem było, aby syn zajął się uprawą roli) w Gimnazjum Elbląskim. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości studiował w Królewcu historię, geografię oraz języki starożytne. Jak widać, spektrum zainteresowań Dorra było niezwykle szerokie i pozostało takim do końca jego osiemdziesięcioletniego życia. Praca naukowa była jego wielką pasją, chciał poświęcić się karierze uniwersyteckiej i miał ku temu sposobność, gdyż zaproponowano mu posadę na uniwersytecie w Monachium, jednak na skutek próśb matki zdecydował się pozostać w rodzinnych stronach. W 1861 r. zdał egzamin państwowy, a rok później przyjął posadę nauczyciela w elbląskim Miejskim Gimnazjum Realnym. Pracą pedagogiczną parał się przez 40 lat i według słów Bruno Ehrlicha, jego wpływ na młodzież był zbawienny a jego uczniowie przez długie lata zachowywali go we wdzięcznej pamięci.

Zielnik (łac. herbarium – zioło) – średniowieczny ogród przeznaczony do uprawy ziół leczniczych ; zbiór zasuszonych i sklasyfikowanych roślin z podaniem m.in. łac. nazwy, miejsca, daty ich znalezienia ; księgi o ziołach. Zioła znały najstarsze ludy zamieszkujące naszą planetę, po Asyryjczykach w spuściźnie zostało 660 glinianych tabliczek pochodzących z lat 1900-400 p.n.e., w tym opisanych jest blisko tysiąc roślin leczniczych (w tym rumianek, lulek, szafran, piołun, lukrecja, babka, koper i inne). Cennym dokumentem i kopalnią wiedzy o starożytnej farmacji jest papirus Ebersa (egipski dokument z XIV w. p.n.e., nazwany od nazwiska archeologa Georga Ebersa, który w 1862 r. kupił go od pewnego Egipcjanina). Opisano w nim ponad 800 leków, w znacznej mierze ziołowych, z których część jest aktualna i dziś. Ponad dwóch tysięcy lat przed naszą erą sięgają też tradycje ziołolecznictwa na terenach dzisiejszych Indii i Chin. Najstarszy znany zielnik chiński pochodzi z ok. 2700 r. p.n.e. i zawiera opis takich ziół, jak żeń-szeń, konopie, imbir, gencjana itd. Liczba ziół, które początkowo opisywano była skromna, obejmowała około 300 gatunków.

Lockemann Theodor (1885-1945). Urodził się 20.03. w Sülbeck (pow. Einbeck, Niemcy). Studiował nauki przyrodnicze, literaturoznawstwo, historię, filozofię i religioznawstwo na uniwersytecie w Heidelbergu, Getyndze i Lipsku, gdzie doktoryzował się w 1912. Tego roku podjął pracę w wydawnictwie B. G. Tauber w Lipsku, w kilka miesięcy później w bibliotece uniwersyteckiej w Jenie. W 1913 r. przeniósł się do Lipska, gdzie otrzymał posadę pomocnika bibliotekarza w Deutsche Bücherei. W 1914 mianowany został dyrektorem Biblioteki Miejskiej w Elblągu, a po powrocie z frontu (1918) również dyrektorem Archiwum Miejskiego.

Lassota Józef Henryk urodził się 12. 03. 1901r. w Zakopanem. Ukończył gimnazjum zakopiańskie w 1920, a następnie podjął studia historyczne i filozoficzne na Uniwersytecie Lwowskim. Magisterium z historii uzyskał na UMK w Toruniu w 1961. Przed 1939 pracował jako nauczyciel szkoły średniej w Tarnopolu, a następnie w administracji szkolnej w Kowlu. Aresztowany przez NKWD, uniknął jednak deportacji w głąb ZSRR. Po wkroczeniu w 1941 Niemców do Kowla, przeniósł się do Zakopanego, gdzie spędził resztę okupacji. Od 1945 związany był z Elblągiem. Był tu kierownikiem Biblioteki Elbląskiej, kierownikiem Ośrodka Informacji Naukowo-Technicznej Instytutu Torfowego, a od 1958 do emerytury kierownikiem działu naukowego Biblioteki Miejskiej. Przez wiele lat pełnił funkcję sekretarza elbląskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz sekretarza redakcji „Rocznika Elbląskiego”. Pełniąc tę ostatnią funkcję zasłużył się nie tylko w nieprzerwanym ukazywaniu się czasopisma, lecz także wywierał wpływ na jego naukowy charakter oraz na organizowanie elbląskiego środowiska współpracującego z „Rocznikiem”.

Sztambuch ( z niem. das Stammbuch, z łac.album amicorum, ang. book of friendship) – czyli niewielki, podręczny pamiętnik. Był bardzo popularny od początku XVI do końca XVIII w. wśród studentów w Niemczech, Polsce, Holandii, Skandynawii i na Węgrzech. Sztambuchy są niezwykle cennym źródłem historycznym, służącym do poznania dziejów studenckich organizacji których działalność przed wybuchem Wiosny Ludów była niemal całkowicie zakazana. Członkowie bractw wymyślili, w celu zachowania ostrożności, specjalne kryptograficzne pismo, którego używali, wpisując się do sztambuchów. Często używane słowo "album" pochodzi od alb, na których w starożytnym Rzymie notowano sprawozdania z codziennych wydarzeń. Później "albusem" nazwano białą tablicę, na której czarnymi literami zapisywano publiczne obwieszczenia. Do sztambucha wpisywano się najczęściej przy okazji pożegnań, po ukończeniu studiów uniwersyteckich. Studenci, wpisując się sobie nawzajem, zapewniali się o przyjaźni i życzyli sobie powodzenia na przyszłość. Prośba o wpis była dowodem zaufania i przyjaźni, dlatego każdemu wpisującemu się zależało, aby jego tekst i ewentualna ilustracja była niebanalna i staranna.

Początki dzisiejszej Biblioteki Elbląskiej związane są genetycznie z biblioteką, którą założono ponad 400 lat temu przy Gimnazjum Elbląskim. Powstało ono w 1535 r. jako pierwsza w Polsce średnia szkoła protestancka (innowiercza). Jej organizatorem z ramienia władz miejskich był Wilhelm Gnapheus (1493-1568), zwolennik reformacji, który wcześniej kierował gimnazjum Hadze, a następnie opuścił kraj w obawie przed prześladowaniami religijnymi, i w 1531 r. przybył do Elbląga. Gnapheus miał szersze plany związane z kierowana przez siebie szkołą, chciał przekształcić ją w uniwersytet. Niestety, nie zostały one zrealizowane. Koniecznym elementem kształcenia gimnazjalnego była biblioteka. Do jej utworzenia nie doszło jednak ani w okresie sprawowania funkcji rektora przez Gnapheusa, ani też za kilku jego następców. Nie wiadomo, jakie okoliczności na to nie pozwoliły. Być może w okresie walk o zwycięstwo reformacji i oficjalnego uznania wyznania luterańskiego w Elblągu władze miasta nie przejawiały zbyt dużo troski w tej sprawie. Powstanie biblioteki mogły też opóźniać zbyt częste zmiany na stanowisku rektora.

Podwyżka cen artykułów mięsnych wprowadzona przez rząd 1 lipca 1980 r. w krótkim czasie stała się bezpośrednią przyczyną wybuchu strajków w całym kraju. W Elblągu pierwszymi zakładami strajkującymi w lecie 1980 r. były Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej (29 lipca) oraz Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania (4–7 sierpnia). Płacowy charakter protestu oraz brak ponadzakładowego komitetu koordynującego sprawił, że strajki lipcowe nie przyniosły przełomowych efektów. Kolejny sygnał niezadowolenia społeczeństwa z polityki gospodarczej rządu przyszedł do Elbląga z Gdańska, gdzie 14 sierpnia wybuchł strajk w Stoczni im. Lenina. Mimo że w tym okresie nie można jeszcze mówić o solidarności strajkujących załóg, to z całą pewnością zdarzenia w Gdańsku wpłynęły na podjęcie strajku płacowego w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Wodno-Kanalizacyjnym w Elblągu (15 sierpnia). Za początek zorganizowanej akcji strajkowej w Elblągu należy jednak uznać dopiero 18 sierpnia 1980 r. W tym dniu około godziny 7.30 całkowicie stanęła większość kluczowych zakładów miasta, m.in. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne (WPK), Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania (MPO), Państwowa Komunikacja Samochodowa (PKS) i Fabryka Domów (FD EKB). Hasła głoszone przez elbląskie zakłady wskazywały na „solidarnościowy” oraz „płacowy” charakter strajków.

Stanisław Gierszewski urodził się 28 sierpnia 1929 roku na Kaszubach w Czarnowie w rodzinie nauczycielskiej. Gierszewscy mieszkali kolejno w Kowalewie i Chełmży, a w latach okupacji w powiecie chojnickim. Jego ojciec podjął walkę zbrojną z niemieckim najeźdźcą, ponosząc tragiczną śmierć jako Komendant Naczelny Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. Po wojnie Stanisław Gierszewski znalazł się w Sopocie. Tu ukończył gimnazjum, a następnie podjął studia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku, które ukończył w 1951 r. W roku następnym uzyskał na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu magisterium w zakresie historii. Tam też w 1960 r. zdobył stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie rozprawy „Elbląski przemysł okrętowy w latach 1570-1815”. Habilitował się na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1972 r. uzyskał stopień naukowy profesora nadzwyczajnego, a w 1980 r. profesora zwyczajnego....