Marek Andrzejewski " Nabytki prasowe Biblioteki Elbląskiej" ( referat wygłoszony na sesji 24.11.2006 r. " Zbiory zabytkowe Biblioteki Elbląskiej")

Gazeta „Elbingische Anzeigen” ukazała się w 1787 r, początkowo ukazywała się dwa razy w tygodniu (poniedziałki i czwartki). Przeważnie były to cztery strony na lepszym papierze formatu 8 – wyjątkowo dochodziły dwie strony dodatku do odpowiedniego numeru (Beilage). Pierwsza strona oprócz tytułu pisma i herbu miasta z orłem zawierała numer kolejny egzemplarza wraz z datą dzienną. Numer kolejny był podawany cyframi rzymskimi do 44 numeru 1788 r., a następnie cyframi arabskimi. Układ przeważnie był dwukolumnowy. Graficzne opracowanie było proste i nie ulegało zmianom. Tematycznie podział przedstawiał się następująco : pierwsze strony zajmowały rozprawy, artykuły i anegdoty (czasami omawiano również nowe książki i czasopisma). Druga część pisma to przede wszystkim informacje o kursach statków , kursy wekslowy i drobne ogłoszenia płatne. W zasadzie gazeta przeznaczona była dla kupców i obywateli miasta, ale zasięg jej był szerszy. Czytana przez profesorów, pastorów i gimnazjalistów naszego miasta oraz okolic. Nakład prawdopodobnie (wg obliczeń Satori-Neumanna) wynosił 130 egzemplarzy.Prawie wszystkie artykuły były anonimowe – dlatego trudne jest ustalenie składu redakcji. Gazeta mając początkowo charakter wyraźnie apolityczny, stopniowo zmieniała swój profil dając również więcej informacji bieżących, zróżnicowanych tematycznie. Nacisk kładziono na problematykę ekonomiczną, sprawy gospodarcze stanowiące kompendium wiedzy dla kupców, dbano również o atrakcyjność - a temu celowi służyły artykuły krajoznawcze i opisy zwyczajów ludowych.

Prasa w Elblągu ma bogatą historię - a jej dzieje z wcześniejszego okresu doczekały się już w polskiej historiografii częściowego opracowania (H. Rietz, Z dziejów prasy elbląskiej u schyłku XVIII w.) Brakowało opracowań dotyczących lat 1918-1945. Artykuł Marka Andrzejewskiego – „Zarys dziejów prasy elbląskiej w latach 1918-1945” jest pierwszą próbą zebrania wiadomości o elbląskiej prasie za dane lata.

Na przełomie XIX i XX wieku Elbląg stał się w Prusach Zachodnich drugim, po Gdańsku, ośrodkiem prasowym. Elbląg miał wówczas charakter stabilnego i silnego ośrodka wydawniczego. Dziennik „Elbinger Zeitung” miał dobrze zorganizowany system informacyjny, który przynosił dość obfite informacje z życia polityczno-społecznego Niemiec, prowincji wschodniopruskiej i miasta.

Druga połowa XVIII wieku była okresem ożywionej akcji wydawniczej. Nowe tendencje umysłowe oddziaływały dodatnio na rozwój czytelnictwa i popyt na słowo drukowane. Istniejąca w Elblągu pod koniec XVIII stulecia jedna placówka wydawnicza nie wystarczała już na potrzeby mieszkańców miasta. Obok istniejącej oficyny drukarskiej Johanna Gotlieba Nohrmana w 1785 r. powstała druga założona przez Friedricha Traugotta Hartmanna. Z jego osobą związane są pierwsze w Elblągu inicjatywy prasowe.

Reklama pochodzi z języka łacińskiego „reclamo, reclamare” i oznacza „głośno mówić”, „krzyczeć do kogoś”. To informacja połączona z komunikatem perswazyjnym mająca na celu skłonienie do nabycia lub korzystania z określonych towarów, usług czy skorzystania z oferowanej propozycji. Wraz z pojawieniem się druku zaczęto drukować ogłoszenia i reklamy, a te stały się nieodłączną częścią gazet i czasopism od momentu pojawienia się na rynku wydawniczym. O powodzeniu danego ogłoszenia czy reklamy decydowały rysunki lub inne elementy przyciągające uwagę odbiorcy. Do wyróżnienia informacji stosowano manipulację drukiem. Używano wytłuszczenia i zmienną czcionkę, a nawet stosowano nagłówki w charakterze agresywnym np. „Proszę czytać !” lub „Uwaga !” Poprzez użycie trybu rozkazującego starano się wywołać u czytelnika większe zainteresowanie danym ogłoszeniem...