Fragment referatu dra Edwarda Janusza Jaremczuka „Związki miasta i jego mieszkańców z lotnictwem na przestrzeni dziejów Elbląga”

Fragment referatu dra Edwarda Janusza Jaremczuka „Związki miasta i jego mieszkańców z lotnictwem na przestrzeni dziejów Elbląga”

Za datę powstania Elbląskiego Towarzystwa Starożytności (Elbinger Altertumsgesellschaft) przyjmuje się 11 listopada 1873 r. Pierwsze walne zgromadzenie odbyło się prawie rok później – 21 października 1874 r. i przyjęto na nim prowizoryczny statut stowarzyszenia. Nadrzędnym celem Towarzystwa było według statutu pogłębianie i szerzenie wiedzy na temat historii i prehistorii stron ojczystych poprzez badania, informowanie oraz gromadzenie zabytków przeszłości. W trakcie istnienia Towarzystwa zapisy statutu ulegały zmianom, w 1905 wprowadzono poprawkę mówiącą o tym, iż zasadniczym założeniem Altertumsgesellschaft mają być badania naukowe oraz opieka nad zabytkami i dziedzictwem historycznym, jednak w 1918 roku powrócono do wcześniejszej wersji statutu, za główny cel uznającej popularyzację wiedzy wśród mieszkańców regionu.

Inkunabuł (z łac. incunabula) - najwcześniejsze druki, powstałe przed 1501 r., których wygląd zewnętrzny (krój czcionek, układ kolumn, stosowanie kustoszy, kolofonu itd.) naśladował książki rękopiśmienne. Były to zamierzone działania, mające na celu podwyższyć cenę książki drukowanej przez podobieństwo do bardzo w tym czasie drogiej - rękopiśmiennej.Podobieństwo miało też zadowolić gusta miłośników sztuki pięknego pisania.

Rękopis (manuskrypt) - zapisany odręcznie tekst, w odróżnieniu od powielanego mechanicznie. Termin stosowany zwykle w odniesieniu do zabytkowych książek lub dokumentów pochodzących z okresu przed upowszechnieniem się druku. W takim rozumieniu każdy rękopis jest dziełem niepowtarzalnym o indywidualnych cechach.

Dzięki odzyskaniu księgozbioru zdeponowanego po II wojnie światowej w Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Instytutu Bałtyckiego w Gdańsku, zbiory posiadane przez Bibliotekę Elbląską, stanowią jedną z najwspanialszych kolekcji. Główny trzon zbiorów stanowi księgozbiór dawnej Biblioteki Miejskiej (Stadtbibliothek) i Biblioteki Gimnazjum Elbląskiego. Zbiory te liczą blisko 50.000 jednostek.

Sygnet drukarski to znak, godło drukarni lub drukarza. W książkach w Polsce sygnet drukarski pojawił się w XV wieku. Był to znak graficzny, będący marką, godłem drukarza, umieszczany zwykle na karcie tytułowej książki. Sygnet do drukarstwa wprowadzili po raz pierwszy J. Fust i P. Schöffer w Psałterzu mogunckim z 1457 r. Zdobnictwo w drukach XV- wiecznych to nie tylko ryciny czy inicjały. Funkcję zdobniczą, obok znaku firmującego pełniły właśnie sygnety drukarskie.

Elbląskie muzea za zadanie stawiały sobie przede wszystkim działalność edukacyjną, nie roszcząc sobie pretensji do znaczenia ponadlokalnego, choć jednocześnie prowadziły one działalność naukową, a ich zbiory (dotyczy to zwłaszcza Muzeum Miejskiego) należały, po królewieckich, do najcenniejszych w regionie. Miejskie Muzeum w Elblągu powstało w 1864 r. Stało się to na mocy decyzji Magistratu, który postanowił o stworzeniu muzealnej ekspozycji z gabinetu monet, egzemplarzy broni, modeli i innych historycznych ciekawostek znajdujących się w posiadaniu miasta, a przechowywanych do tej pory w bibliotece Gimnazjum.

Elbląg odgrywał ważną rolę polityczną , gospodarczą oraz stanowił rozwijający się ośrodek kulturalny. Założenie gimnazjum zwiększyło zapotrzebowanie na książki oraz stwarzało konieczność drukowania utworów pisanych przez profesorów i uczniów. Powstała w 1535 r. średnia szkoła protestancka (przekształcona w 1598 r. w gimnazjum), w którego murach uczyli znakomici rektorzy i profesorowie ( Daniel Braun, Joachim Frisich, Jan Daniel Hoffmann, Izrael i Jan Hoppe, Jan Amos Komensky, Joachim Pastorius, Jerzy Daniel Seyler i wielu innych ), przyciągnęła do Elbląga pierwszego drukarza Wolfganga Dietmara.

Archiwum miasta Elbląga przechowywane od 1947 r. w Archiwum Państwowym w Gdańsku składa się z akt wytworzonych przez władze miasta: radę miejską i jej urzędy do 1772 r., magistrat miasta do 1945 r. oraz instytucje (szkoły, w tym Gimnazjum, kościoły, cechy, bractwa, archiwum, teatr) i stowarzyszenia działające na terenie miasta, a także gminy wiejskie (tzw. wsie elbląskie). Ponadto w jego skład wchodzą następujące kolekcje i zbiory: dokumenty (głównie wystawione przez władze miasta), rękopisy elbląskie (spuścizna rękopiśmienna gromadzona przez autorów rękopisów i kolekcjonerów oraz biblioteki kościelne i szkolne), zbiór kartograficzny.