Nazewnictwo przejściowe miejsowości na terenie powiatu elbląskiego w latach 1945-1949

Problematyka artykułu koncentruje się na procesie wprowadzania polskich nazw miejscowych na terenie powiatu elbląskiego po zakończeniu drugiej wojny światowej. Powiat należał do obszarów, które faktycznie (za kilkoma wyjątkami) nie posiadały historycznie wytworzonych polskich odpowiedników nazw. W pracy omówiono poszczególne etapy funkcjonowania nazw przejściowych wsi i osad w Elbląskiem, poczynając od samorzutnych chrztów nazewniczych tworzonych przez pierwszych osadników polskich, poprzez propozycje różnych szczebli administracji. Na przykładzie kilkunastu nazw miejscowości szczegółowo przedstawiono obowiązujące warianty nazwy, ich genezę oraz skomplikowaną procedurę zatwierdzania. Dotyczy to m.in. nazw Tolkmicko, Pomorska Wieś, Milejewo, Jegłownik, Weklice, Bogaczewo, Pogrodzie, Drewnik, Nowakowo, Pęklewo czy Krynica Morska. Wskazano także czynniki bezpośrednio wpływające na przyjęcie nazwy, które nie miały żadnego odniesienia do nazwy historycznej. Pokrótce scharakteryzowano także działalność komisji nazewniczych szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego oraz specjalnie powołanej krakowskiej komisji regionalnej. W części końcowej podjęto próbę analizy zgromadzonego materiału nazewniczego, dzieląc wprowadzone urzędowo nazwy według ustalonych kryteriów onomastycznych.  Ramy chronologiczne artykułu zamykają się w latach 1945-1949, przy czym końcowa cezura wiąże się z zasadniczym zakończeniem prac Ministerialnej Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i urzędowym wprowadzeniem ustalonych nazw do użytku. Podstawę źródłową artykułu stanowią materiały ze zbiorów archiwów państwowych w Gdańsku i Malborku oraz Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Artykuł uzupełnia kompletny wykaz miejscowości w powiecie elbląskim, uwzględniający nazwę pierwotną (sprzed 1945 roku) oraz występujące nazwy przejściowe lub propozycje, które nigdy nie weszły do obiegu.

Arkadiusz Wełniak