Ustanowienie granicy polsko-radzieckiej w rejonie Zalewu Wiślanego i jej konsekwencje dla Elbląga

Na powojenne dzieje Elbląga konsekwencje wojny wpłynęły w wielu aspektach. Jednym z istotnych było ustanowienie nowej granicy państwowej, która przecięła Zalew Wiślany. Niekorzystny dla Polski przebieg granicy Stalin precyzyjnie określił  w lipcu 1944 roku., w pierwszym porozumieniu z uległym sobie Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego. Ostateczne potwierdzenie nowa granica zyskała na konferencji w Poczdamie w sierpniu 1945 roku oraz w polsko- radzieckiej umowie zawartej w Moskwie. Procedury konieczne dla utrwalenia granicy tj. delimitacje oraz demarkacje przeprowadzono dopiero w latach 1956-1957.
Nie udało się wymóc na stronie rosyjskiej zmiany granicy ani też otwarcia Cieśniny Piławskiej dla żeglugi polskiej i statków obcych bander. Konsekwencją takiego przebiegu granicy było odcięcie Elbląga-miasta o wielkich tradycjach morskich, handlowych i stoczniowych –od pełnego morza. Dlatego już pod koniec lat czterdziestych do podejmowania starań o przekop Mierzei Wiślanej, starano się także rozwijać żeglugę śródlądową i utrzymywać kontakty z obwodem kaliningradzkim, które jednak aż do końca lat osiemdziesiątych nie osiągnęły poważniejszego zakresu.
Kształt granicy lądowej spowodował przerwanie szlaków żeglugowych na Zalewie Wiślanym, który stał się jakby ”morzem martwym”. Przerwane zostały także komunikacyjne lądowe  szlaki handlowe , przede wszystkim linii kolejowej:  Gołdap- Darkiejmy (Oziersk)-Nordenburg (Kryłowo)-Gierdawy (Żelaznodrożnyj)-Frydląd(Prawdinsk)-Iławka Pruska (Bagrationowsk)-Cynty (Karniewo)-Święta Siekierka (Mamonowo), która mogła odegrać dużą rolę w rozwoju regionu i samego Elbląga.
W latach dziewięćdziesiątych, w nowej rzeczywistości politycznej,  podjęto starania o zgodę Rosji na otwarcie Cieśniny Piławskiej, jednak do dziś kwestia swobodnej żeglugi przez Cieśninę Piławską nie została ostatecznie uregulowana. Jednak, przede wszystkim, w Elblągu podjęto szeroko zakrojone działania na rzecz uruchomienia i rozbudowy portu.

Mirosław Golon