wariacja

przekształcenia danego odcinka muzycznego pod względem melodycznym, rytmicznym, harmonicznym, metrycznym, instrumentacyjnym, fakturalnym i formalnym. Wykorzystanie techniki wariacyjnej jest typowe od czasu rozwoju harmoniki tonalnej w XVI w., jej udział był szczególnie wyraźny w opracowaniach instrumentalnych muzyki wokalnej w XVI w. oraz w odrębnych utworach o charakterze wariacyjnym. Technikę wariacyjną wykorzystywali w mniejszym bądź większym stopniu wszyscy kompozytorzy. Specjalnym typem wariacji jest tzw. temat z wariacjami jako odrębna forma muzyczna, w której temat, często przejęty nawet od innego kompozytora, jest przekształcany na rozmaite sposoby. Źródło: Leksykon muzyki od A do Ż, Warszawa 1995