Heweliusz Jan

Heweliusz Jan – ur. 28.01.1611 w Gdańsku, zm. 28.01. 1687 tamże; polski astronom, twórca nowożytnej selenografii (nauki o Księżycu). W 1640 r. założył na dachu swego domu obserwatorium astronomiczne, do którego przeważnie sam wykonywał instrumenty. Dokonał wielu obserwacji m. in. położeń planet, komet (sam odkrył ich dziewięć) i gwiazd oraz powierzchni Księżyca, księżyców Jowisza i Saturna, zmian blasku gwiazd zmiennych. Pierwsza praca Heweliusza Selenographia (1647) zawierała opis powierzchni Księżyca wraz z mapami. Było to najwybitniejsze w tym czasie dzieło traktujące o topografii Księżyca, dokładniejsze mapy tego ciała niebieskiego zaczęły powstawać dopiero w końcu XVIII w. Wiele obiektów na powierzchni Księżyca do dziś nosi nazwy nadane im przez Heweliusza. Inne dzieła astronoma to: Cometographia (1668), zawierająca opis i historię wielu komet z 406 rysunkami oraz Machina Coelestis dotycząca historii astronomii i zawierająca opis obserwatorium w Gdańsku oraz skonstruowanego przez Heweliusza teleskopu o dl. 50 m., będącego wówczas najdłuższym na świecie (drugą część tego dzieła zadedykował Janowi Sobieskiemu). Inne ważne dzieło Heweliusza to Prodromus astronomiae z atlasem nieba Firmamentum Sobiescianum. Heweliusz odkrył siedem nowych gwiazdozbiorów, wśród nich Tarczę Sobieskiego. Wynalazł śrubę mikrometryczną, stosował wahadło do odmierzania czasu.