Uniwesytet w Królewcu

Uniwersytet "Albertyna" (Albertina) (niem. Albertus-Universität Königsberg) – uniwersytet w Królewcu istniejący w latach 1544-1945. Jedyny uniwersytet w Księstwie Pruskim i drugi w I Rzeczypospolitej (po Akademii Krakowskiej). Po oderwaniu się Prus od Polski w 1657, Albertyna pozostała największym ośrodkiem akademickim w Prusach Wschodnich do końca ich istnienia. Obecnie do tradycji Albertyny odwołuje się Rosyjski Państwowy Uniwersytet im. Immanuela Kanta w Kaliningradzie.

Powstanie uniwersytetu
Uniwersytet Królewiecki zawdzięcza swą nazwę Albrechtowi Hohenzollernowi – pierwszemu władcy Prus Książęcych. Celem, jaki stawiał książę Albrecht przed uniwersytetem, było szerzenie "czystej ewangelii" wewnątrz księstwa i w całej Rzeczypospolitej, dostarczenie państwu kadry urzędniczej, nauczycieli, lekarzy oraz ogólne szerzenie oświaty i kultury humanistycznej.

W 1539 r. książę polecił stanom pruskim znalezienie funduszy na utrzymanie szkoły. Brano pod uwagę kilka lokalizacji: Nidzica, Zalewo, Welawa. Ostatecznie w 1542 założono w Królewcu (Knipawie) szkołę partykularną, która miała przygotowywać uczniów do studiów uniwersyteckich. Już w lipcu 1544 Albrecht rozesłał do kilku państw (w tym Polski, Danii, Szwecji i do krajów niemieckich) proklamację powstania uniwersytetu. 17 sierpnia nastąpiło poświęcenie uczelni i objęcie rządów przez pierwszego rektora Georgiusa Sabinusa. Sabinus był dwukrotnie rektorem Albertyny. Dotychczasowa szkoła partykularna została przekształcona w pedagogium, a jej zamknięcie nastąpiło w 1617 r.

Albrecht zapowiedział, że uczelnia będzie nadawała stopnie naukowe, ale nie posiadała ona odpowiedniego przywileju ani od Stolicy Apostolskiej (papież nie widział interesu w popieraniu protestanckiego uniwersytetu), ani od cesarza Niemiec (Albrecht po sekularyzacji zakonu krzyżackiego został w Niemczech banitą). Uniwersytet powstał dzięki królowi Polski Zygmuntowi Augustowi, który w 1560 r. obdarzył go takimi samymi przywilejami, jakie posiadała Akademia Krakowska.

Polacy na uczelni
Wśród pierwszych profesorów uczelni byli: Abraham Kulwieć – wykładowca greki i hebrajskiego, Stanisław Rafajłowicz – wykładowca teologii (nie znał niemieckiego, wykłady odbywały się po łacinie). Wśród pierwszych studiujących tu znanych Polaków byli: Bieniasz Budny, Erazm Gliczner, Marcin Kwiatkowski, Jan Kochanowski, Piotr Kochanowski, Andrzej Kochanowski, Jan i Jakub Niemojewscy i Stanisław Sarnicki. Astronomią zajmował się m.in. Polak Maciej Menius, profesor matematyki w gdańskim gimnazjum, który w Królewcu wydał w 1584 książkę Themata de circulis Spherae Materialis. Wykładał tu także luterański teolog Hieronim Malecki[1]. Przez 24 lata rektorem uczelni był Celestyn Myślenta.

Jednym z ważniejszych celów uczelni było kształcenie duchownych protestanckich; od 1728 istniało tam ewangelickie "Seminarium Polskie"[2], które działało aż do lat 30. XX w. i wykształciło wielu pastorów, zasłużonych dla krzewienia oświaty i kultury polskiej na Mazurach, m.in. Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza i Gustawa Gizewiusza. Działali tam m. in. Jerzy Olech, Marcin Gregor, Herman Pełka, August Grzybowski.

Rektorzy
Georgius Sabinus 1544-1547
Christoph Jonas 1548 (prawnik)
Johannes Brettschneider 1549 (prof. medycyny)
Georgius Sabinus 1552-1553
Celestyn Myślenta 1628
Celestyn Myślenta 1632
Celestyn Myślenta 1636
Celestyn Myślenta 1640
Celestyn Myślenta 1644
Celestyn Myślenta 1648
Celestyn Myślenta 1652
Simon Dach 1656-1657

Immanuel Kant 1786
Immanuel Kant 1788
Wilhelm Georg Remer 1812 (witał Napoleona)
Ferdinand Lindemann 1892-1893
Götz von Selle ostatni rektor

Profesorowie
Karl Ernst von Baer - przyrodnik
Friedrich Wilhelm Bessel - astronom
Johann Gottlieb Fichte - filozof
Hermann von Helmholtz - fizjolog, fizyk
Johann Friedrich Herbart - pedagog
Johann Gottfried Herder - poeta i filozof
Ludwig Otto Hesse - matematyk
David Hilbert - matematyk
Adolf Hurwitz - matematyk
Ernst Theodor Amadeus Hoffman (E. T. A. Hoffmann)
Carl Gustav Jakob Jacobi - matematyk
Theodor Kaluza - fizyk
Gustav Robert Kirchhoff - fizyk
Konrad Lorenz - lekarz, laureat Nobla
Hermann Minkowski - matematyk
Carl Gottfried Neumann - matematyk
Franz Ernst Neumann - fizyk
Friedrich Julius Richelot - matematyk
Johann Schultz - matematyk, filozof, teolog

Słynni absolwenci
Immanuel Kant
Johann Gottfried Herder
David Hilbert
Christian Goldbach
Johann Christoph Gottsched
Caspar Henneberger
Carl Gustav Jakob Jacobi
Gustav Kirchhoff
Karl Rudolf König
Gotthilf Heinrich Ludwig Hagen
Ewald Christian von Kleist
Johann Schultz
Friedrich Ludwig Zacharias Werner
Kristijonas Donelaitis

Studenci
Ernest Jan Biron