Kromer Marcin

Marcin Kromer herbu Kromer (ur. 11 listopada 1512 w Bieczu, zm. 23 marca 1589 w Lidzbarku Warmińskim) - humanista, historyk i pisarz okresu renesansu, teoretyk muzyki, dyplomata; od 1579 biskup warmiński, jeden z przywódców polskiej kontrreformacji.

- urodzony w 1512 roku w Bieczu, w rodzinie mieszczańskiej
- skończył szkołę parafialną w Bieczu, a następnie studiował w Akademii Krakowskiej (1528-1530). Po uzyskaniu tytułu bakałarza pozostał w Krakowie
- w latach 1533-1537 pracował w kancelarii królewskiej
- w latach 1537-1539 studiował we Włoszech i w roku 1540 wrócił do Polski jako doktor obojga praw, by zostać sekretarzem arcybiskupa Piotra Gamrata
- w 1542 roku przyjął święcenia kapłańskie
- w latach 1543 i 1544 pełnił funkcję posła arcybiskupa do Rzymu
- w 1544 roku otrzymał kanonię krakowską
- w 1545 roku - po śmierci Piotra Gamrata został sekretarzem królewskim Zygmunta Augusta i bliskim współpracownikiem podkanclerzego (i późniejszego kanclerza wielkiego koronnego) Samuela Maciejowskiego
- zajmował się sprawami pruskimi i jako znawca tej prowincji otrzymał w 1551 roku kanonię warmińską
- w 1552 roku za prace historyczne o Polsce otrzymał od króla nobilitację
- w latach 1558-1564 był stałym posłem na dworze cesarza
- w 1570 roku został mianowany koadiutorem biskupstwa warmińskiego zastępując kardynała Stanisława Hozjusza
- w 1579 roku został biskupem diecezji warmińskiej, na jego zlecenie wykonane zostały pierwsze mapy Warmii
- w dniu 18 marca 1583 roku zatwierdził pierwszą regułę Zgromadzeniu św. Katarzyny w Braniewie, którego założycielką była bł. Regina Protmann
- powiększył zbiory biblioteki biskupiej, m.in. o rękopis Galla Anonima, ufundował epitafium Mikołajowi Kopernikowi
- zmarł 23 marca 1589 roku w Lidzbarku Warmińskim

Dzieła łacińskie:

* Musicae elementa (Kraków, 1532, wyd. Hieronim Wietor) - traktat dedykowany Mikołajowi Lutomirskiemu, do naszych czasów dotrwał tylko początek fragmentu De plana musica liber prior
* De musica figurata liber posterior (Kraków, 1534, 1539 także u Wietora), razem z Opusculum musices noviter congestum Sebastiana z Felsztyna
* De origine et rebus gestis Polonorum libri XXX (O pochodzeniu i czynach Polaków ksiąg trzydzieści znane także jako O sprawach, dziejach i wszystkich innych potocznościach koronnych polskich, przekład polski w 1611) wydana po raz pierwszy w 1555 roku w Bazylei
* Polonia sive de situ, populis, moribus, magistratibus et republica regni Polonici libri duo (znane jako Opis Polski albo Polska, przekład polski Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego Władysława Syrokomli w 1853) - pierwsze autoryzowane wydanie w 1577 roku.

Dzieła polskie:

* Rozmowa dworzanina z mnichem - wydana 1551-1554.
* Historyja prawdziwa o przygodzie żałosnej książęcia finlandzkiego Jana i królewny polskiej Katarzyny - fabularyzowana historia Jana Wazy i Katarzyny Jagiellonki (rodziców Zygmunta III Wazy), wydana anonimowo w 1570 roku.