Lange Jan (1706 - 1781)

Lange Jan – ur. w 1706 r. w rodzinie elbląskiego piekarza Jana i Barbary z domu Brohst. Uczęszczał do gimnazjum w Elblągu od 20.04.1712 (klasa VI młodsza) do 1726 r. Studiował filozofię, historię powszechną i kościelną, matematykę, fizykę i teologię na najpopularniejszym wówczas uniwersytecie niemieckim w Jenie (18.05.1726 do 1729 r.) Duży wpływ na Langa wywarł w czasie studiów profesor Buddeus , u którego mieszkał na stancji i mógł korzystać z jego biblioteki. Po studiach był pastorem w Gera w latach 1729 – 1731, a w latach 1731 – 1735 ochmistrzem dzieci hr. Von Koppa i von Bolma-Baruthe’a. Powrócił do rodzinnego Elbląga w 1735 r. na wiadomość o możliwości otrzymania urzędu konrektora. Pełnił go przez 11 lat, został awansowany 1.05.1746 r. na rektora i kierował gimnazjum do śmierci w 1781 r. pozostawił po sobie sporą spuściznę literacką, głównie druki dotyczące działalności szkoły lub traktujące o jej przeszłości. Był sumiennym pedagogiem, zwolennikiem ostrożnego reformowania programów nauczania i przystosowania ich do wymogów ówczesnego życia. Wprowadził do programu nauczania nowe przedmioty, jak : język polski, historię Polski, publiczne prawo polskie, epistolografia niemiecka. Starał się też zastępować stare podręczniki nowymi, pióra powszechnie wówczas uznawanych autorów, jak np. Ch. Wolff. Sam też napisał podręcznik gramatyki łacińskiej, z której polecił uczyć się gimnazjalistom. Jako rektor miał obowiązek pisania programów nauczania, tez do dysput uczniowskich, sztuk dla teatru szkolnego, panegiryków, okolicznościowych przemówień itp. Niektóre uroczystości, jak np. jubileusz 150-lecia odnowienia gimnazjum, obchodzony był w 1749 r., opisał w specjalnie wydanej rozprawce w 1750 r. Sporo materiałów rękopiśmiennych i drukowanych dotyczy zarówno dziejów, jak i aktualnej wówczas działalności Gimnazjum Elbląskiego zebrał Lange w zbiorze „Gesammelte Nachrichten das Elbinger Gymnasium bettreffend”. Zbierał też materiały do genealogii znaczniejszych rodzin elbląskich. Zbiór ten : „Genealogische Tabellen einiger Familien in Elbing” przejął po nim G. Grübnau. Dodatkowym zajęciem Jana było kolekcjonowanie monet – jego zbiór (894 sztuki ) wszedł w skład gabinetu numizmatycznego J. H. Dewiza.

Źródła :
Pawlak Marian, Nauczyciele Gimnazjum Elbląskiego w latach 1535-1772,
W : Rocznik Elbląski 1973, T. 6

Pawlak Marian, Lange Jan, W : Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego pod red. Stanisława Gierszewskiego, T. 3 – pod red. Zbigniewa Nowaka, Gdańsk, 1997, s. 27
`